Avrupa Endüstriyel Miras Rotası

Avrupa Endüstriyel Miras Rotası (ERIH) çok önemli ve ilgi çekici endüstriyel miras alanlarından oluşan bir ağdır. Rota, kullanılmayan üretim tesislerinden Avrupa’daki endüstriyel peyzaj alanlarına ve etkileşimli teknoloji müzelerine kadar uzanır. Tüm bunlar Avrupa’nın sanayileşme sürecini ve kalıcı olan kültürel, sosyal ve ekonomik zenginliğini anlatır.

Türkiye’de, Avrupa Endüstriyel Mirası Rotası üzerinde, İstanbul’da bulunan Santral İstanbul Enerji Müzesi, “Bağlantı Noktası” olarak bilinen 8 noktadan biridir. Bağlantı Noktaları, Avrupa Konseyi tarafından “ERIH Derneği’nin endüstriyel miras açısından özel tarihsel öneme sahip, aynı zamanda yüksek kaliteli bir ziyaretçi deneyimi sunan üye alanları” olarak tanımlanmaktadır.

• İstanbul

Santralİstanbul Enerji Müzesi

Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk enerji santrali 1914 yılında hizmete girmiştir. Santralİstanbul, 1952 yılına kadar İstanbul’un tek elektrik sağlayıcısıydı. Günümüzde, Santralİstanbul Enerji Müzesi’ne ev sahipliği yapmaktadır.

İstanbul Havacılık Müzesi

İstanbul Havacılık Müzesi, havacılık tarihinde çok büyük öneme sahip, bir çok sivil ve askeri uçağın bir arada görülebileceği bir müzedir. Sergilerde Türk havacılığı Osmanlı tarihinden itibaren anlatılır.

Müzenin bugünkü hali için çalışmalara 1960’larda başlanmış ve 1983 yılında tamamlanmıştır. Müze de çoğunlukla Phantom uçaklar, Sabre’ler ve diğer jetleri görebilirsiniz. Askeri helikopterler, uçaksavarlar ve füzeler de sergilenen diğer havacılığa ait önemli mühimmatlardır.

İstanbul Demiryolu Müzesi

İstanbul Demiryolu Müzesi, küçük bir müze olsa da Avrupa tarihinin önemli bir bölümüne ışık tutar. 2005 yılında kurulan Demiryolu Müzesi, ziyaretçilerini geçmişte bir yolculuğa götürür. Müzenin kurulduğu yer 1888-1890 yılları arasında Paris ve Calais’i İstanbul’a bağlayan meşhur lüks yolcu treni Orient Express’in terminalinin olduğu yerdir. Bugün Sirkeci İstasyonu’nda sadece yerel trenler çalışır.

Müzedeki sergiler genel olarak Doğu Ekspresi’ne, 19. yüzyılın son senelerindeki lüks trenlere ve 20. yüzyılın ilk üç çeyreğine ayrılmıştır. Sergilenen eşyalar arasında, ünlü trenlerde kullanılan mutfak eşyaları, gümüş eşyalar, mutfak örtüleri, perdeler ve yastık gibi yumuşak eşyalar yer alır.

Rahmi M. Koç Endüstri Müzesi

İstanbul’da bulunan Rahmi M. Koç Müzesi, Haliç’in kuzey kıyısında yer alır. Müze koleksiyonu genel olarak, endüstriyel arkeolojinin en güzel örneklerini temsil eden iletişim ve ulaşım araçlarından oluşmaktadır. Yürünebilir kaptan köprüleri, iskelede gerçek bir denizaltı ve güzel minyatür demiryolları müzeyi hem çocuklar hem de yetişkinler için eğlenceli ve ilginç kılar.

• Bursa

Bursa Merinos Enerji Müzesi

Müze, 2012 yılında Bursa Merinos yün fabrikasının eski elektrik santralinin olduğu yerde açılmıştır. Fabrika, 1938 yılında inşa edilmiş, elektrik santrali kömürle ateşlenerek 1973’e kadar kullanılmaya devam etmiştir. Müze; fotoğraflar, belgeler, modeller, grafik materyaller ve filmler aracılığı ile günlük yaşamda ve endüstriyel üretimde elektriğin önemini araştırmaktadır. Burada, yüzlerce orijinal eser ve radyo, çamaşır makinesi, lambalar gibi elektrikle çalışan birçok ürün örneği bulunur.

Merinos Tekstil Endüstri Müzesi

Tekstil fabrikası, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu olan Mustafa Kemal Atatürk (1881 – 1938)’ün bizzat kendisi tarafından 1938’de açılmıştır. Avusturalya’dan ithal edilen merinos koyunlarının kaliteli yünlerinin tekstilde kullanılmak istenmesi fabrikanın açılmasında en önemli neden olmuştur. Müzenin, Bursa için çok uzun bir geçmişi olan ipek üretimi üzerine bir bölümü de bulunmaktadır. İpek böceği kozasından kumaşın son haline kadar ipek üretim süreci sergilenen eserlerle gösterilir.

Tofaş Otomobil ve Anadolu Arabaları Müzesi

2002 yılında eski bir ipek fabrikasının restore edilmesiyle açılan müze, Türkiye’nin ilk ve tek Anadolu Arabaları müzesidir. Müzede 1971 yılından beri Bursa’da otomobil üreten, Fiat ve diğer markalarla iş birliği yapan Tofaş firmasının koleksiyonunu sergilenir. Burada sergilenen tüm otomobiller, otomobil üreticisi Tofaş tarafından üretilmiştir. İlk modeller, Fiat tarafından lisanslanan Murat 124 ve Tofaş Şahin’dir. Son modeller, uluslararası ralli şampiyonalarında yarışan Fiat Palio ve Tofaş tarafından Dakar Ralli’si için üretilen 4x4’tür. Müzede ayrıca otomobil temaları üzerine, sürekli değişen sergiler de düzenlenir.

• İzmir

Çamlık Demiryolu Müzesi

Çamlık Demiryolu Müzesi, Efes yakınlarındaki Selçuk ilçesine 12 km uzaklıkta, (Osmanlı Demiryolu Şirketi olarak da bilinen) Türkiye’nin en eski demiryolu hattı olan İzmir – Aydın Demiryolu üzerinde yer alır. 1866’da inşa edilen Çamlık Demiryolu Müzesi’nde sonraki yıllarda ana demiryolu hattı hizalandığında terk edilen orijinal raylar kullanılmaktadır. 1997’de açılan açık hava müzesi güzel bir bahçede yer alır. Müzeyi ziyaret edenler, 1891 – 1951 yılları arasında üretilmiş 30’dan fazla buharlı lokomotif, yolcu ve yük vagonlarını inceleyebilirler.

• İzmit

Seka Kâğıt Fabrikası

Kuzeybatı Anadolu’da kurulan Seka Kâğıt Fabrikası’nın yapımına 1934 yılında başlanmıştır. Fabrika, Mustafa Kemal Atatürk döneminde Türkiye’nin sanayileşmesinin bir sembolü olarak görülmüştür. 1997 yılında özelleştirilen kurum, 2005 yılında üretime son vermiştir. Günümüzde burada geleneksel kâğıt yapım teknikleri, hat ve ebru sanatı ile ilgili düzenli atölye çalışmaları yapılmaktadır.